Ömrünü Devletine ve Milletine Hizmet Etmeye Adamış Ulu Hakan Cennet Mekan Sultan II. Abdülhamid Han'ın Vefatının Sene-i Devriyesinde Rahmetle Anıyoruz.

Sultan II. Abdülhamid Han büyük bir devlet adamı ve büyük bir hükümdardır. Dönemdaşı olan devlet adamı ve hükümdarları içerisinde yapılan mukayeseye göre portre olarak en öncü kişiliktir. Avusturya, Rusya ve İngiltere hükümdarları bakımından kıyaslandığında hiçbiri Abdülhamid’in zekasına, dünya görüşüne ve fikri birikimine yaklaşamaz. Dönemin Almanya Başbakanı Bismarck II. Abdülhamid’in büyük bir diplomat olduğunu defalarca belirtmiştir. Alman Başbakanın yine tarih kayıtlarında geçen Türk diplomatlarına ve Türk diplomasisine öven ifadeleri de mevcuttur.

Sultan II. Abdülhamid özelinde konuşulduğunda uzun ve yorucu bir devlet adamlığı sürecinin görmezlikten gelinmemelidir. Gerek yakın çevresinden gerekse devlet teşkilatları içerisindeki önemli konumlardaki devlet adamları ve müsteşarlar kendisiyle tamamen uyumlu bir şekilde çalışmamışlardır. Sultan II. Abdülhamid çeşitli paşaları defalarca kez azledip yeniden göreve çağırması devlet kademesindeki zayıflamayı beraberinde getirmiştir. Bu ve benzeri hadiselere rağmen Sultan II. Abdülhamid’in zor zamanların akıbeti tersine döndürülmüş, toprak kayıpları yaşanmamış ve önemli güvenlik önlemleri sağlanabilmiştir.

Pek çok tarihi kaynaklarda V. Murad döneminde başlayan ayaklanmaların II. Abdülhamid döneminde de devam ettiğini kaydetmektedir. Bu siyasi şartlar dikkate alındığında hanedanlığın erken döneminden itibaren Sultan II. Abdülhamid’in az sayıdaki destekçisi padişahlık döneminin de ne denli zor geçeceğini önceden haber vermektedir.

Döneminin çalkantılı toplumsal hadiseleri içerisinde halk ile bütünleşmeyi kendisine şiar edinen II. Abdülhamid iyi niyetini gösterircesine umumun çeşitli kesimleriyle bir araya geldi. Bu sayede hem ordunun hem de halkın kısa sürede gönlünü kazanmayı başaran II. Abdülhamid han subaylarla bir araya geldi. Ayrıca hükümet üyelerini Yıldız Sarayı’na yemeğe davet etti ve yaptığı konuşmalarda millî birliğe duyulan ihtiyacı vurgulayarak siyasi beraberlik çağrıları yaptı. Yine Tersane’de bahriyelilerle asker yemeğinde buluşan Sultan ulemâyı unutmayarak onlarla iftar sofrasında buluştu. Haydarpaşa Hastahanesi’nde cephede yaralanan askerleri ziyaret etti ve sadrazam ve nâzırlarıyla birlikte camilerde halk ile birlikte namaz kıldı.

Sultan II. Abdülhamid’in kurduğu okullar ve sanayi odaları Osmanlı Devleti’nin gelişmiş düzeyindeki en önemli adımlar olarak karşımıza çıkar. Padişahlık döneminde devraldığı yüklü borç süreçlerinden zaman kazanmaya çalışarak reformlar gerçekleştirmeyi kafaya koyan Sultan II. Abdülhamid eğitim, bayındırlık ve tarım alanlarında büyük gelişmeler ortaya koyarken hem yüksek okullar hem de sanayi mektepleri gibi yeni eğitim kurumlarının kurulmasını sağladı. Yine bu yeniliklere ek olarak ticaret, ziraat ve sanayi odalarını ilk kez kendi padişahlık döneminde kuran Sultan II. Abdülhamid hem iktisadi hem de teknolojik yatırımlara verdiği önemle diğer padişahlar arasında da ön plana çıkmıştır.

Tüm bu ayrıntılar onun milletine ve devletine verdiği önemi ortaya koymaktadır. Devlet adamlığının başlangıcında tüm zorluklara rağmen milletin her kesiminin gönlünü kazanmaya çalışması bir yandan siyasi dehasını gösterirken bir yandan da samimiyetini ortaya koymaktadır. Bu satırlarda Sultan II. Abdülhamid’in padişahlık döneminin tüm ayrıntılarını vermek elbette mümkün olmayacaktır. Fakat koca bir ömrün başından itibaren zorluklarla geçmiş olmasına rağmen yine de gücünün yettiği son ana kadar devleti ve milleti için çalışmayı, hizmet etmeyi elden bırakmayan Sultan II. Abdülhamid’in vefat yıl dönümü vesilesiyle kısaca hatırlamak istedik. Hem Ulu Hakan’a hem de onun gibi milleti adına canını dişine takmış tüm devlet adamlarına Cenab-ı Hakk’tan rahmet diliyoruz. Mekanları Cennet olsun.

Mehmet DEVELİOĞLU

UTESAV Mütevelli Heyeti Başkanı